Veel mensen twijfelen in de periode voor ze met pensioen gaan of ze toch niet beter kunnen doorwerken. Is het niet gezonder voor lijf en leden om nog wat betaalde arbeid te verrichten? Worden ze niet doodongelukkig van al dat thuiszitten? En is het niet beter om rustig af te bouwen? Experts geven antwoord, al valt dat niet mee. De verschillen per persoon zijn groot.
Is het goed voor je hersenen om door te werken?
Neuropsycholoog en hoogleraar Erik Scherder (67) doet al jaren onderzoek naar het jong en vitaal blijven van het brein. Doorwerken kan daar volgens hem een belangrijke bijdrage aan leveren. “Studies laten zien dat het gezond is wanneer je je elke dag tot iets moet zetten. Je hersenfuncties en vitaliteit worden vergroot op het moment dat je ergens moeite voor moet doen. Dat is gekoppeld aan werk: je dient ergens op tijd te zijn, je moet de trein halen, deelnemen aan het verkeer, een opdracht vervullen. Dat is een prikkel die je niet wilt verliezen. Het brein wil uitdaging,” zei hij vorig jaar tegen online magazine Intermediair. Daarvoor hoef je natuurlijk niet per se door te gaan met de baan die je al had. Volgens de hoogleraar is routine namelijk dodelijk. Hij adviseert om nieuwe kansen te zoeken. “Denk niet dat je alles wel hebt gedaan en beleefd, zorg juist dat je zin in dingen houdt. Dat is je levenselixer.”
Iedereen is anders
Jelle Jolles, hoogleraar neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is het met hem eens, maar wil daarnaast wel benadrukken dat de verschillen per persoon groot zijn. De ene 65-jarige is cognitief sterker dan de andere zegt hij in de Volkskrant. “De kern van de achteruitgang, die iedereen ondergaat, is dat de snelheid waarmee iemand informatie verwerkt, achteruitgaat. Dat begint al vanaf je dertigste. Daar staat wel iets tegenover: de kennis en ervaring die je opdoet. Het brein van een oudere staat eigenlijk vol archiefkasten. Zeker gemiddeld en hoogopgeleiden kunnen daarmee vaak goed compenseren voor de minder snelle informatieverwerking.”
Is doorwerken beter voor je gezondheid?
We willen allemaal zo gezond mogelijk oud worden. De vraag is: helpt doorwerken daarbij? Deskundigen zijn het er niet over eens. Wat Jolles wel weet te vertellen is dat werken in het algemeen voor oudere mensen fysiek zwaarder is. “Als je ouder wordt, is je herstelperiode bij vermoeidheid langer. Daarnaast neemt het aantal chronische ziekten bij ouderen toe. Denk aan werkgerelateerde problemen als rugklachten en burn-out, maar ook ouderdomsziekten als diabetes en reuma. Die hebben enorme impact op wat je nog kunt doen.” Het is dus logisch dat je op latere leeftijd minder aan kan en dat een hoge werkdruk je zwaarder valt, maar dat wil niet zeggen dat het niet gezond is om door te werken.
In een studie van de universiteit van Miami onder Amerikaanse 65-plussers geven mensen die volledig stoppen met werken bijvoorbeeld twee keer zo vaak aan dat hun gezondheid in redelijke of slechte staat is in vergelijking met gepensioneerden die door zijn blijven werken. Kanttekening bij die conclusie is wel dat het heel goed mogelijk is dat doorwerkers van zichzelf al gezonder zijn. Bovendien hebben ze minder tijd om stil te staan bij vage kwaaltjes en pijntjes, maar dat wil niet zeggen dat ze die niet hebben. Er is namelijk een ander onderzoek, afkomstig van de prestigieuze universiteit van Oxford, dat erop wijst dat gepensioneerden juist gezonder zijn. Ze hebben meer tijd om voldoende te slapen, bewegen meer en hebben dientengevolge meer energie om te stoppen met roken en om op andere gebieden gezond te leven.
Doorwerkers leven langer
Nog een derde interessante studie is uitgevoerd door de Oregon State University, waarbij bijna tweeduizend gezonde en ruim duizend ongezonde gepensioneerden twaalf jaar lang werden gevolgd. In die periode stierven de ongezonde pensionado’s logischerwijs ruim twee keer zo vaak als de gezonde ouderen. Maar wat verrassend was: degenen die in beide groepen een jaar langer door bleven werken hadden gemiddeld tien procent minder kans om te overlijden. Het laatste woord is daar dus nog niet over gezegd.
Is het voor mij gezond om door te werken?
De beste tip is om jezelf af te vragen hoeveel energie het werk je kost. Lukt het om voldoende te slapen en gezond te leven of is je werk daar te zwaar voor? Voel je jezelf nog fit en sterk of merk je dat je duidelijk minder aan kan dan vroeger? Is het antwoord op deze vragen positief dan kan doorwerken best gezond zijn, zo niet dan word je waarschijnlijk juist fitter van stoppen.
Word je gelukkiger van doorwerken?
Eigenlijk is er uiteindelijk maar één vraag echt belangrijk: word je gelukkiger van doorwerken na je pensioen? Jij bent de enige die daar antwoord op kan geven en dat maakt het lastig, want je weet immers nog niet hoe je het pensioen zult ervaren. Één ding is wel duidelijk: werknemers die plezier hebben in hun werk worden gelukkiger van doorwerken dan mensen die niet zo blij zijn met hun baan. Dat blijkt onder meer uit een Nederlandse studie in opdracht van Delta Lloyd. Werknemers die heel tevreden waren met hun huidige werk bleken bereid vijf jaar later met pensioen te gaan dan hun ontevreden collega’s.
Ga dus bij jezelf na in hoeverre je baan je gelukkig maakt en baseer daar je conclusie op. Geeft je werk je weinig levensgeluk, weet dan dat alle gezondheidsvoordelen van doorwerken ook te behalen zijn door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Het is wél belangrijk om actief te blijven. Onderzoekers zijn het namelijk over één ding eens: gepensioneerden die actief zijn in de maatschappij zijn gelukkiger dan passieve ouderen.Neuropsycholoog Scherder, zelf 67, hoopt ondertussen dat hij ‘in het harnas zijn laatste snik uitblaast’. “Ik heb een heel fijne baan en het geven van colleges zet mij op scherp. Ik heb het geluk dat ik doe wat ik leuk vind,” aldus de hoogleraar. Zijn laatste tip: “Je bent bezig met je laatste rit. Maak hem dan zo mooi mogelijk.”
