‘Je bent om op te eten’, ‘de liefde van de man gaat door de maag’, ‘zoete broodjes bakken’; zomaar wat eetuitdrukkingen die de invloed en status van eten definiëren.
Buiten houdt het maar niet op met regenen en Henk raast steeds heftiger door het land. Dat maakt dat ik verlang naar zon en schoonheid. Gelukkig is daar ‘Le Pot-au-Feu’ een film over de gezamenlijke passie voor eten van chefkok Eugénie en le Napoleon de la gastronomie Dodin.
Naarmate het verhaal vordert blijkt de film een metafoor van het leven waarin de kracht van aandacht onmiskenbaar is.
Het is 1884, Eugénie loopt door de moestuin om groenten te plukken voor het diner met de vrienden van Dodin. In mijn comfortabele bioscoopstoel, ruik ik de natte aarde en het groen van sappige kroppen sla.
Zoet-kruidige geuren van wortels en knoestige knolselderie lijken door de bioscoopzaal te dwarrelen. Eugénie trekt alles voorzichtig uit de grond en met zorg plukt ze verse laurier, tijm en rozemarijn, af en toe proevend van knapperige pastinaak en paprika.
Mijn moeder was de Eugénie van de Indische keuken.
Het brengt mij terug naar de markt waar ik heel lang geleden met mijn moeder liep om verse boerenkool en zanderige prei te kopen. Niks gewassen, gesneden en weinig smaak in plastic zakjes. Dat bestond zestig jaar geleden niet.
Wij kochten kippenhartjes, struif en kippenmaagjes voor de lekkerste Sambal Goreng Remploh. Mijn moeder was de Eugénie van de Indische keuken.
Kijkend naar de film, realiseer ik me dat ik mijn moeder te weinig bewonderd heb om haar kookkunst. Haar toewijding en geduld als ze uren voor de oven stond om spekkoeken te bakken: laagje voor laagje, in de oven en na een paar minuten er weer uit voor het volgende laagje. Ik vond het doodnormaal.
En elke dag stond ze zingend verse boemboes te stampen in een grote vijzel: steeds een kruid toevoegend, dan weer wat specerijen en altijd mocht ik mee proeven van haar geheime mengsels. Zo ziet passie eruit.
Zacht neuriënd en met zorg wast Eugénie de kroppen sla in ijskoud water; daarna laat ze de groenten langzaam in krachtige bouillon garen. Vervolgens knijpt ze samen met Pauline (het jonge keukenhulpje) elk drupje vocht uit de kroppen sla; wat best een zware klus is zonder slacentrifuge.
Dan gaan de geslonken kropjes in de oven om zachtjes te stoven in een fluweelzachte kruidensaus. Slow cooking avant la lettre.
Het brein maakt overuren om alle handelingen en ingrediënten te onthouden.
Gelukkig is het donker in de filmzaal; niemand kan mijn open mond zien en mijn hersens horen kraken. Het brein maakt overuren om alle handelingen en ingrediënten te onthouden. Want straks, of morgen, wil ik dit thuis ook proberen.
Die verrichtingen en bewegingen van Eugénie ontroeren: rustig, met passie, even proeven, snufje zout, klontje boter en kloppen, op het vuur, van het vuur, flinke scheut wijn en weer kloppen …. en dan haar tevreden glimlach als ze weet: ‘zo is het goed’.
Het narratief zit verstopt in de gerechten, in de kalfsrug, in de tarbot en omelette Norvégienne én het bereiden ervan. Zo vormen de gerechten de conversatie.
Dit alles speelt zich af in de indrukwekkende keuken: de liefdevolle blikken van Eugénie en Dodin, de zorg en toewijding voor elkaar en voor het bereiden van de spijzen, de jonge Pauline die met liefde en geduld wordt ingewijd in de geheimen van de gastronomie.
Hoewel de passie voor koken, eten, proeven, het fundament van hun liefde is, ontbreekt de erotiek zeker niet. Het dessert van perfect geschilde peer, au bon point gekookt in een stroperige saus en daarna appetijtelijk geserveerd op een mooi bord, is net zo sexy als de naakte heupen van Eugénie neergevlijd tussen de zachte lakens ….
Bij aandachtig leven gedijt alles en iedereen.
De film is ingetogen en stil. Geen achtergrondmuziek: alles is gefocust op het eten, de keuken, de chemie tussen mensen. Tot het einde van de film. De laatste beelden worden vergezeld door Meditation from Thais van Jules Massenet: harmonieus en lieflijk, hartstochtelijk en ontroerend. (zie onder)
Mijn behoefte aan zon en schoonheid is volledig bevredigd.
