Je hebt er lang naar uit gekeken. Die eerste dag dat je niet meer vroeg op moet, maar kan doen waar je zin in hebt. De hele dag ligt, nee nog beter, de komende twintig jaar liggen als een zee van vrijheid voor je. Eindelijk kun je gaan doen waar je al je hele werkende leven van droomde.
Je hebt al een lijstje van de dingen die je graag wilt doen in je hoofd zitten. Maar dan blijkt het pensioen na de eerste euforie tegen te vallen. Je wordt overvallen door een gevoel van neerslachtigheid, je verveelt je, bent teleurgesteld, voelt je nutteloos of mist je werk.
Dit overkwam Gerard (70) toen hij een half jaar met pensioen was. Gerard: “Ben je eindelijk met pensioen, valt het tegen. Dat had ik niet verwacht. Ik had het pensioen altijd als een lange vakantie beschouwd, maar dat bleek anders.
Na een half jaar kwam ik steeds later uit bed en de dagen vlogen voorbij zonder dat er iets nuttigs uit mijn handen kwam. Daardoor werd ik neerslachtig. Gelukkig heb ik mijn draai weer gevonden sinds ik vrijwilligerswerk ben gaan doen en met houtbewerking als hobby.”
Gerard is niet de enige die dit zo ervaart, want veel pensionado’s krijgen ergens tijdens hun pensioen met dit gevoel te maken.
Een bore-out
Met pensioen gaan is voor iedereen anders. De een rolt vrolijk en vanzelfsprekend zijn pensioen door, de ander struikelt en vindt het pensioen tegenvallen. Dit laatste komt vaker voor dan je denkt. Met pensioen gaan, betekent aan een nieuwe levensfase beginnen. Dit is vaak net zo ingrijpend als voor het eerst ouder worden, een nieuwe relatie krijgen of een verhuizing.
Net als met andere life-events is aan het begin van je pensioen alles nog nieuw, maar kan na een tijdje het gevoel “is dit alles?” opduiken. Het lijkt dan of de routine van het werken is vervangen door de routine van je dagelijks leven.
Aan het begin van je pensioen heb je alle dingen gedaan die je graag wilde doen, zoals reizen, lange wandelingen maken, midden op de dag films kijken of muziek luisteren. Maar op een gegeven moment is de nieuwigheid eraf.
Het is normaal dat er dan gevoelens als verveling, neerslachtigheid, teleurstelling, nutteloosheid of desillusie te ervaren. Een bore-out, in tegenstelling tot een burn-out, ligt dan op de loer. Wat kun je daaraan doen?
Duurzame identiteit
Naast het vinden van invulling en voldoende uitdaging, speelt ook identiteit een belangrijke rol in hoe je je voelt. Net als bij het aanpassen aan andere life-events, moet je na je pensioen een nieuwe identiteit creëren. Identiteit speelt een belangrijke rol in het leven van mensen en is voor een groot deel gebaseerd op de rollen die je in je leven vervult.
Die rollen worden gevormd door het werk dat je hebt, door het al dan niet hebben van kinderen, door je vrienden, familie, je hobby’s en eventueel vrijwilligerswerk. In een nieuwe levensfase valt vaak een deel van die rollen weg en daarmee ook een stukje identiteit. Om een gevoel van leegte tegen te gaan is het daarom belangrijk om een duurzame identiteit te ontwikkelen. Hoe doe je dat?
Tips voor een duurzame identiteit
1 Neem een stukje van je ‘oude’ identiteit mee naar het pensioen.
Neem de delen die je leuk vond in je vroegere baan mee naar het nu. Werkte je bijvoorbeeld in een bibliotheek en hielp je graag mensen bij het uitzoeken van de boeken? Misschien kan je bij een leesclub hetzelfde betekenen voor anderen. Of zorgde je als afdelingsmanager voor het reilen en zeilen van een afdeling? Na je pensioen kan je dit wellicht voortzetten binnen een vrijwillige bestuursfunctie bij een sportclub bijvoorbeeld. Zo zijn er heel veel manieren denkbaar om je oude identiteit te vernieuwen en meer voldoening uit je pensioen te halen.
2 Sta open voor verandering
Accepteer dat je leven anders is geworden. Juist door nieuwe dingen te proberen, blijf je jezelf ontwikkelen. Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe hobby, een studie of vrijwilligerswerk. Het verwerven van nieuwe vaardigheden en het leren kennen van nieuwe mensen kost even moeite, maar levert ook wat op. Zo ontdek je gaandeweg nieuwe manieren om waardevol te blijven en invulling te geven aan je leven.
3 Praat erover met anderen
Het is niet alleen fijn om je gevoelens en gedachten met naasten te delen, het maakt ook je doelen scherper. Door met anderen te praten over je behoeften en wensen nu je met pensioen bent, krijg je vaak meer inzicht in welke stappen je daarbij moet ondernemen. Door duidelijke doelen te stellen krijg je meer de regie over je geluk.
4 Bereid je jezelf al voordat je met pensioen gaat goed voor
Door al van tevoren te bedenken hoe je invulling wilt geven aan je pensioen, is de overgang minder groot. Ook kun je de overgang minder groot maken door niet in een keer met pensioen te gaan, maar je werk af te bouwen. Zo groei je langzaam naar de nieuwe levensfase toe en heb je tijd om een nieuwe invulling en identiteit te ontwikkelen.
