Net als de veelvoorkomende uitdrukking ‘achter de geraniums zitten’, wordt iemand die met pensioen gaat ook vaak gewaarschuwd voor ‘het zwarte gat’. Wat wordt hiermee bedoeld en belangrijker, hoe kun je het voorkomen?
Hoe voorkom je ‘het zwarte gat’?
Hoewel de uitdrukking ‘achter de geraniums zitten’ nog amper wordt gebruikt als symbool voor pensionado’s wordt ‘het zwarte gat’ toch nog best vaak in de mond genomen. De uitdrukking staat symbool voor de angst of het gevaar om in een leegte te belanden zodra het dagelijkse werkritme verdwijnt.
In het begin is deze lege agenda misschien heerlijk, het lijkt immers net vakantie. Maar als er na een bepaalde periode nog geen nieuwe zinvolle invulling voor in de plaats is gekomen ligt ‘het zwarte gat’ op de loer.
Het is daarom belangrijk te zorgen dat je reeds voordat je met pensioen gaat op zoek gaat naar een pensioeninvulling die bij jou past. Dingen doen die jij leuk vindt en waar jij energie van krijgt. Dit kan vrijwilligerswerk zijn of een (nieuwe) hobby. Het belangrijkste is dat je een nieuw dagritme krijgt.
Het zwarte gat: de valkuilen
Er zijn verschillende manieren waardoor een gepensioneerde in een gat kan vallen. Ten eerste heeft de verandering in het sociale leven een rol hierin. Waar je eerst dagelijks je collega’s of klanten om je heen had, wordt je sociale wereld ineens een stuk kleiner.
Daarnaast ligt verveling op de loer, want wat ga je doen met deze zee aan vrije tijd? Niet iedereen heeft problemen om deze tijd in te vullen, maar onderschat niet wat deze schat aan vrije tijd met je kan doen. Bovendien krijg je zelf steeds meer de regie over wat je op een dag kan doen. Je bepaalt nu zelf hoe je dag eruit ziet, in plaats van je baas. In het begin kan dit erg wennen zijn, vooral als je niet precies weet wat je wilt en dit niet gewend bent. Het bestaande ritme valt weg en het is dus goed om na te denken over een nieuw dagritme.
Als laatste valt ook de voldoening weg die je misschien uit je werk haalde. Deze component van werk is voor veel mensen belangrijk. Als dit wegvalt kan het voelen alsof je je niet meer nuttig maakt voor de maatschappij. Vrijwilligerswerk kan hier een goed alternatief voor zijn, waardoor je toch jouw bijdrage kan leveren aan de maatschappij en waardering krijgt van anderen.
Pensionering als ‘Life event’
Pensionering is een belangrijk moment in iemand leven, maar we zijn er gek genoeg meestal slecht op voorbereid. Ook hoogleraar Gerontologie Andrea Maiar herkent dit probleem. In een eerder gepubliceerd interview op Leef Je Pensioen refereert ze hier al aan: “Als je kinderen hebt die voor het eerst naar school gaan, dan begeleid je je kind richting hun schooltijd. Maar op de pensionering zijn we nog niet ingespeeld.
Werkgevers beginnen wel actiever te worden op dat punt, maar er zijn nog steeds erg weinig specifieke programma’s die mensen naar hun pensioen begeleiden.” Dit is volgens haar opvallend, want het is in haar woorden een belangrijk ‘life event’ wat veel impact heeft op je leven.
Bereid je voor
Niemand kan precies voorspellen wie zijn of haar pensionering als ‘het zwarte gat’ zal ervaren. Wat je zelf zoveel mogelijk kunt doen is jezelf voorbereiden op het ‘met pensioen gaan‘. Er bestaan pensioencursussen die je kunnen voorbereiden op je nieuwe levensfase, maar ook praten met anderen in je omgeving en uiteraard je partner kunnen je helpen om van tevoren al na te denken over je pensioen en hoe je deze periode gaat invullen op een manier die bij jou past en waar jij gelukkig van wordt.
Ook praten met je baas kan een oplossing bieden: misschien is het mogelijk om het werk langzaam af te bouwen en niet van de ene op de andere dag te stoppen met werken. Of juist vantevoren al te beginnen met het opbouwen van vrije tijd door aan een hobby of project te beginnen. Dat is ook meteen goed voor de opbouw van een nieuwe sociaal netwerk.
Wat we vooral ook als tip horen is: ‘Ga er zelf op uit, het komt je niet aanwaaien’. Daarmee bedoelen ze dat je zelf het initiatief moet nemen om je pensioentijd in te vullen. Wees nieuwsgierig en probeer eens wat dingen uit. Als je eenmaal in een ‘circuit’ zit komen er vanzelf nieuwe dingen op je af.
Maar om te beginnen is het belangrijk om goed afscheid van je collega’s te nemen. Dus ook al houd je er misschien niet van, zorg dat er ruimte is om stil te staan bij het afscheid van je werkende leven. Met een borrel, een feestje, een speech, maakt niet uit. Een goed afscheid op je werk helpt om je werkzame leven af te sluiten en met een goed gevoel aan je pensioen te beginnen.
Hoe heb jij jouw pensionering ervaren? Of heb je tips die anderen kunnen helpen? Deel ze vooral onder dit artikel.
