Door de jaren heen is er duidelijk veel veranderd op het gebied van eten. De gerechten van nu nemen vaak de plaats in van de succesgerechten van vroeger. Daarom vonden wij het tijd om weer eens terug te blikken op de lekkerste recepten van toen.
Gerechten van vroeger
Pesto, feta en exotische vruchten. Zomaar wat producten die we tegenwoordig dagelijks eten, maar waar we vroeger niet bekend mee waren. Sterker nog, deze producten waren hier niet eens te koop. Het gerecht ‘Hete Bliksem’ daarentegen zal bij de jeugd van nu waarschijnlijk vragende blikken opleveren. Door de jaren heen is er duidelijk veel veranderd op het gebied van eten. De gerechten van nu nemen vaak de plaats in van de succesgerechten van vroeger. Daarom vonden wij het tijd om weer eens terug te blikken op de lekkerste recepten van toen.
Vers uit de moestuin
Vroeger was je qua groente gebonden aan het seizoen waarin je leefde. In de winterperiode at je andere groenten dan in de zomer. En alleen de groenten die kon worden ingemaakt in weckpotten of lang houdbaar was, zoals aardappels, stonden het hele jaar op het menu. Bijna ieder gezin had een eigen moestuin waar ze de groenten zelf verbouwden. Het hoofdbestanddeel voor de recepten van vroeger waren aardappelen. Deze waren relatief goedkoop, lang houdbaar en veel verkrijgbaar. Een uitkomst voor gezinnen die het niet zo breed hadden. Ook waren de gerechten van vroeger heel voedzaam, dit was belangrijk omdat men veel (vooral lichamelijk) zwaar werk deed en de voedingsstoffen dan ook hard nodig waren. Door de jaren heen is de voedselbehoefte veranderd, is veel onderzoek gedaan naar gezonde voeding en hebben producten uit andere landen haar intrede gedaan.
Stamppot
Eén ding staat in ieder geval vast, de stamppot is een klassieker die hoort bij de Nederlandse cultuur. Ook hierbij is de aardappel een belangrijk basisingrediënt. De huidige generaties zijn bekend met stamppot boerenkool, hutspot of stamppot rauwe andijvie, maar de echte stamppotten van vroeger raken langzamerhand in de vergetelheid. Daarom willen we twee heerlijke stamppotten van toen uitlichten: hete bliksem en vijfschaft. Ken jij deze stampotten nog? Welke stamppot van vroeger is jouw favoriet? Deel het vooral onder dit artikel. Als je dan toch weer zin krijgt om het te maken, dan is het misschien een leuk idee om dit gerecht samen met je kleinkinderen te maken. Zo kun je een stukje historie uitwisselen en bovendien mooie verhalen vertellen uit die periode. Ook kun je er natuurlijk voor kiezen om het gerecht te maken voor of met andere leeftijdsgenoten om de herinneringen aan toen samen op te halen.
Hete bliksem
Kijk je er naar uit om weer eens hete bliksem te maken? Wij hebben het recept voor je opgezocht:
Ingrediënten:
1 kg aardappel
5 appels
2 uien
400 gr gehakt
Suiker
Kaneel en nootmuskaat
Peper en zout
Bereiding hete bliksem
Zet 1,5 liter water op het fornuis. Schil de aardappelen en snijd ze in kleine stukjes. Zet deze aardappelpartjes in een pan met water op het vuur. Zorg daarbij dat de aardappelen net onder water staan en kook ze in ongeveer 15 minuten gaar.
Schil ondertussen de appels en snijd ook deze in kleine stukjes. Kook deze in een grote pan waar later de andere ingrediënten ook bij in passen. Zet de appels met ongeveer 5cm water op het vuur en doe de deksel dicht totdat het water kookt. Haal vervolgens de deksel van de pan en schep de appels af en toe om. De appels zullen zacht worden en veranderen in moes. Dit proces duurt ongeveer 12 minuten of totdat de moes dik wordt.
Snijd de uien fijn en fruit deze in een pan met een dikke bodem in olie of boter totdat ze glazig zijn. Voeg het gehakt toe en rul het. Stamp vervolgens de aardappelen en doe de puree en het gehakt bij de appels. Voeg suiker toe. Hou je van zoete bliksem? Voeg dan ongeveer 250 gram suiker toe, houd je meer van zure bliksem voeg dan minder suiker toe.
De hete bliksem mag zacht en smeuïg zijn. Voeg 1 theelepel kaneel en peper en zout naar smaak toe. Ook een snufje nootmuskaat behoort tot de mogelijkheid. Dit geeft het recept namelijk een meer kruidige, pittige smaak. Roer alles goed door en eet smakelijk.
Vijfschaft
Vijfschaft bestaat oorspronkelijk, zoals de naam al aangeeft, uit vijf ingrediënten: wortel, aardappels, uien, bruine bonen en appels. Het gerecht wordt afgemaakt met een beetje bouillon en spek en er kan een lekkere boerenworst bij geserveerd worden.
Ingrediënten:
500 gr bruine bonen
1 kg aardappels
2 uien
2 appels
1 winterpeen
Rookworst
Ontbijtspek
Aardappelzetmeel
Boter
Bereiging vijfschaft:
Week de bruine bonen 24 uur in een pan met water. Breng de bonen, samen met zout, in het weekwater aan de kook en laat ze op een laag vuur 30 minuten doorkoken. Maak de winterwortel schoon en snijd deze in blokjes. Pel de uien en snijd deze in ringen. Schil de aardappelen en snijd ze in blokjes. Voeg deze 3 ingrediënten bij de bruine bonen en zorg dat alles net onder water staat. Breng het geheel aan de kook.
Laat alles ongeveer 3 kwartier op een laag vuur koken. Schil ondertussen de appels. Verwijder de klokhuizen en snijd ze in partjes. Voeg de appel de laatste 10 minuten toe aan het gerecht.
Wel intussen de rookworst en bak de ontbijtspek langzaam uit in een koekenpan.
Giet het vocht van het gerecht af en vang dit op in een pan. Bind het vocht met aardappelzetmeel. Roer de boter erdoor en maak dit sausje af met zout en peper.
Doe het gerecht in een voorverwarmde ovenschaal. Schenk het sausje erover en garneer het geheel met de in plakjes gesneden rookworst en uitgebakken spek.
Wat is jouw favoriete recept van toen?
Er zijn natuurlijk nog een tal van andere gerechten die vroeger vaak werden gegeten, maar waar we tegenwoordig misschien niks meer over horen of vanaf weten.
Heb jij ook een recept van een gerecht van vroeger? Praat erover mee en laat een reactie of recept achter onder dit artikel. Lees verder onze blog over het beginnen van een moestuin, zodat je gerechten van vroeger kan maken met eigen gekweekte groenten.
